Verslag van Willy Kruijssen tijdens 3 dagen Burgerberaad energietransitie 2040 Gemeente Houten. In samenwerking met Hans Kuppens, PR en communicatie CDE
Inleiding
Om de opwarming van de aarde een halt toe te roepen moet bij het opwekken van energie geen CO2 meer uitgestoten worden. In Houten zullen daarom in 2040 alle huishoudens van het gas af moeten. Dat zorgt voor grote veranderingen. De gemeente wil achterhalen hoe de gemiddelde Houtenaar tegen deze energietransitie aan kijkt.
Willy Kruijssen is aspirant bestuurslid van CDE. Op verzoek heeft hij een dagboek geschreven. Met inleiding en evaluatie. We wensen je veel leesplezier.
Dag 1 Burgerberaad EXPO Houten
In Dordrecht speelt het bandje van mijn broer Hennie zijn stiefzoon.
Ik ben uitgenodigd en kaartjes zijn geregeld. Ik had hier even niet bij stilgestaan toen ik besloot naar dat concert toe te komen afgelopen zomer. Hup naar Dordrecht met de auto, want het kan. In mijn achterhoofd de eerste bijeenkomst van het Burgerberaad bij EXPO Houten de volgende morgen vroeg. Het bandje CRUTCH speelt de vlammen door de lucht. Als een wervelwind trekken de drumritmes, begeleid door zware bas en snerpende gitaartonen door de kieren van de geluiddichte deuren het gebouw in. Wowww…. dit is stevig!! Na het optreden natuurlijk een CD-tje gekocht waarop de handtekeningen door alle bandleden gretig werden opgekalkt. Wat een avond, dan nog even napraten en wat drinken. De klok wijst 3.00 uur als ik na het concert tussen de lakens glij op het zoldertje van mijn broer.Over een paar uur weer vroeg op want in Houten start het burgerberaad om 9.30 uur.
“oké…..!” “Snor snor,……. Wakker worden wakker worden….”
Een ontbijtje staat deze ochtend liefdevol klaargezet op tafel. Ik hap het ontbijt met een sterk bakkie koffie weg, neem dankbaar afscheid en vertrek naar Houten uit het idyllische Dordrecht. In gedachte vraag ik mij af hoe dat gaat worden met 150 mensen die elkaar nauwelijks of niet kennen.
Ik ben ruim op tijd, dat heb je vaker met mensen die van ver moeten komen. Ik meld mij aan en krijg een kleverig stickertje op mijn blouse geplakt met mijn naam erop. Een grote ruimte van EXPO Houten, waar eerder dit jaar Coronaprikken werden gegeven, is de arena voor vandaag. Mensen druppelen binnen. Tafels zijn klaargezet met daarop genoteerd de namen van de genodigden. Ik loop de tafels af en vind mijn plekkie.
De uitnodiging voor het burgerberaad
Op 14 juli 2023 ontving ik een uitnodiging van de gemeente om deel te nemen aan het burgerberaad over de energietransitie. In de brief werd uitgelegd wat een burgerberaad is, waar het over gaat, wat het doel is en waarom ik werd uitgenodigd.
Wat is een burgerberaad?
Het is een poging om de gemiddelde inwoner van Houten te betrekken bij ingrijpende beslissingen. Men wil van de burger horen hoe die erover denkt door naar hem/haar te luisteren en dat door te spelen aan de ambtenaren en de politiek. In de uitnodigingsbrief staat daarover geschreven: Je praat mee als gewone inwoner. Wat vind jij belangrijk? Aan welke vormen van duurzame energie denk jij?
Waarom een burgerberaad?
Je kunt op allerlei manieren achterhalen hoe inwoners denken over de transitie. Via bijvoorbeeld de politieke partijen in de gemeenteraad, via burgerinitiatieven die zich hiermee bezighouden (CDE, ERH, Impact! en COH), via inspraakavonden of spreekuren. Op de website van de gemeente staat vermeld wat een burgerberaad is (Een burgerberaad is een overleg van ingelote bewoners die samen voorstellen doen over een maatschappelijke vraag).
Waarom juist voor deze vorm is gekozen, kan ik nergens vinden.
Waarom ben ik eigenlijk uitgenodigd?
Je kunt niet de gehele Houtense bevolking uitnodigen om mee te doen. Daarom wordt er een deel uitgenodigd zodanig dat de gemiddelde Houtenaar zijn woordje kan doen. En ik ben toevallig in die steekproef terecht gekomen.
Terug naar de brief: Het burgerberaad bestaat uit 150 inwoners. De verdeling van leeftijden en geslacht is hetzelfde als in de gemeente als geheel. Wel zitten er twee keer zoveel mensen uit het buitengebied in het burgerberaad omdat de maatregelen vooral betrekking hebben op hun leefomgeving. Ik kom uit Schalkwijk, daarom had ik een grotere kans uitgenodigd te worden.
Hieronder zie je de geplande verdeling. Bron: Ruud Emous, gemeente Houten.
Toelichting:
- Het buitengebied is oververtegenwoordigd. Daar woont 3525 / 50581 = 7% van de inwoners (Bron: gemeente Houten). Het uitgangspunt is 22%. Dat is het drievoudige.
Op kennisknooppuntparticipatie.nl lees je over de representatie als belangrijke voorwaarde voor een succesvol burgerberaad. Meestal zijn oudere mannen met de nodige tijd en interesse, een bèta-achtergrond en een eigen huis oververtegenwoordigd. En zijn ouders met kleine kinderen, lager opgeleiden, jongeren en huurders ondervertegenwoordigd.
Presentatie van Prof Dr Van Wijk in de Wiese op 5 oktober 2021 over waterstof. Georganiseerd door COH. Foto: Hans Kuppens, CDE.
De organisatie heeft zijn uiterste best gedaan om een weerspiegeling van de Houtense bevolking uit te nodigen. Je wilt dat burgers die niet deelnemen zich herkennen in burgers die wel deelnemen (‘mensen zoals ik praten mee’) aan een burgerberaad en de uitkomsten ervan hierdoor eerder zullen accepteren. Of, zoals de gemeente zegt op haar website: een groep inwoners die lijkt op alle inwoners.
In de loop van de dagen burgerberaad liep het aantal deelnemers terug naar 94 maar bleef de verdeling over de groepen vrij representatief.
Heb ik er wel genoeg verstand van?
Ik ben persoonlijk wel geïnteresseerd in de energietransitie. Maar dat ik er nou verstand van heb, wil ik niet zeggen. Kan ik hier wel zinnig over meepraten? Geen nood zegt de uitnodigingsbrief. Om mee te kunnen doen, hoef je geen kennis te hebben van de gemeente en/of energie. Je praat mee als inwoner. Tijdens het burgerberaad praten experts je bij en kun je vragen aan ze stellen. Er komt ook een website waar je makkelijk informatie kunt vinden.
Op de tweede dag wordt er aandacht besteed aan Verdiepen. In totaal is daar 2 uur en 10 minuten voor uitgetrokken. Op de andere dagen is er geen tijd voor verdieping uitgetrokken. Dus daar blijft het bij.
Dat betekent dus dat de adviezen van de deelnemers van het burgerberaad die geen kennis van zaken hoeven te hebben gebaseerd zijn op een verdieping in de materie van in totaal 2 uur en 10 minuten.
Wel wordt er op de website de mogelijkheid aangeboden om zich vrijblijvend in de materie te verdiepen. Ik heb geen tijd gehad er gebruik van te maken.
De rest van de tijd wordt besteed aan taken verdelen, discussiëren, opschrijven en dergelijke.
Tot zover wat achtergronden over het burgerberaad. Ik ga weer verder met het dagboek.
Kakofonie
Al snel wordt duidelijk dat mijn oren overuren gaan draaien vandaag, want het geluid kletst en ketst van hier tot daar en weer honderdmaal terug. Een soort kippenhok met legbatterijen, 8 aan een tafel. Een dagvoorzitster maakt zich verstaanbaar via de microfoon met een kwetterende wat te hoge stem. De spreekstalmeester van de dag stelt zich aan de zaal voor en legt uit wat en hoe het programma deze dag gaat worden. Het tegenlicht van ramen in de hal boven het podium maakt van de sprekers vage schimmen die ons toespreken.
De verantwoordelijke wethouder vertelt dat de uitkomst van het burgerberaad serieus genomen gaat worden door het college van Burgemeester en Wethouders. Als er wordt gevraagd of er iemand vragen heeft kan ik het niet laten een wat sceptische geaarde vraag te stellen. “Gaat de gemeenteraad en het college ook daadwerkelijk adviezen opvolgen zoals die uit het Burgerberaad gaan komen, ook als deze haaks staan op het huidig beleid ?” De wethouder zegt toe dat de adviezen van het burgerberaad zeer serieus genomen zullen worden. Temeer omdat de energietransitie 2040 erg belangrijk is waarbij het draagvlak bij de burgers van groot belang is.
Een gespreksleider aan de tafel maakt zich verstaanbaar aan mijn groepje en het eerste kennismakingsrondje gaat van start. Ik scherp mijn oren om de juiste woorden en zinnen uit het gekakel te ontwarren. De 150 aanwezigen tonen welwillend hun oren en ogen in te zetten bij de heldere presentatie van de RTL- weerpresentatrice. Deze weet gek genoeg goed met de zaal akoestiek om te gaan, heeft een goed verhaal en weet de mensen geboeid en aandachtig te houden. In de pauze is Omroep Houten actief in de weer deelnemers van het Burgerberaad aan de tand te voelen hoe de temperatuur in de zaal is.
Wel jammer dat Omroep Houten niet op de kabel te bekijken is, want daardoor bereiken zij niet de gewone televisiekijkers op de bank met chips en bier.
Stemmen
Na de pauze volgt weer een stoelendans en wissel van tafels. Daarna een belangrijk onderdeel hoe de besluitvorming tot stand gaat komen. Welk advies gaat door, hoe is de stemming 100%, 50%, 2/3+1. Na wat rommelig heen en weer gepraat en verkeerd gekozen kleurblaadjes die in de lucht gestoken moeten worden, wordt voorlopig 2/3 + 1 aangenomen door de zaal. De spreekstalmeester heeft het zwaar, want ook hij ondervindt de geluidscondities in de hal. Ook de kwetterende dagvoorzitster heeft haar toon en stemhoogte enigszins aangepast. Evengoed respect voor hun inzet en doorzettingsvermogen.
De eerste opdracht
De nieuwe opdracht aan het burgerberaad is hun voorkeur en keuze uit te spreken door aankruisen van aankondiging presentaties die over energie, warmte, alternatieven, isolatie e.d. gaan. De menigte schuifelt langs de borden en leest aandachtig de gepresenteerde teksten al dan niet voorzien van plaatjes.
Al snel tekent zich door de plakplaatjes op de borden af waar de belangstelling ligt voor onderwerpen. Sceptisch bedenk ik, “deze onderwerpen worden mij voor geserveerd en zijn een keuze van mensen die dit hebben voorbereid. Ik mis het verhaal waterstof en opslag van energie!. Geen idee in hoeverre aanwezigen kundig, deskundig en gekwalificeerd zijn ook maar enig advies te maken en uit te brengen”.
Gewillig volgt iedereen de borden en spreekt zijn en haar voorkeur uit voor de volgende bijeenkomst in Theater de Slinger. Mijn aandacht gaat uit naar gedrag, educatie en gedragsverandering. Ik breng mijn innerlijk sceptische stem even tot zwijgen, want het moet gezegd worden “al deze mensen blijven goedgemutst meewerken aan wat ze gevraagd wordt”. De dag wordt afgesloten rond 17.00-17.30 uur door de dagvoorzitster en haar spreekstalmeester met het aanbod van een drankje in de bar. De biertap zie ik opengaan en glazen volgeschonken worden, maar het was een lange dag en de nacht daarvoor veel te kort. Ik stap in mijn auto en rij naar huis, het klettert geluid van de hal nog nagalmend in mijn oren.
Dag 2 Burgerberaad Theater de Slinger
Inmiddels heb ik ontdekt dat er bij mij in de straat nog twee mensen deelnemen aan het Burgerberaad, dus fiets ik samen met een van hen naar Houten. Nog even brengen we bij elkaar de eerste dag van het Burgerberaad in herinnering. Vol vertrouwen en energieker als bij de vorige dag van het Burgerberaad duw ik mijn fiets in het fietsenrek op het pleintje voor theater de Slinger. Weer goed op tijd en weer een plakkerige sticker op mijn blouse, die het direct laat afweten en van mijn blouse valt. Eerst koffie en direct contact met anderen om mij heen. Ik spreek met mensen die een presentatie gaan geven en we grappen wat rond over de eerste dag ervaringen. We worden gemaand naar de theaterzaal te gaan en langzaam verplaatst het gevolg zich naar de stoelen. Een volle zaal, dus iedereen is weer komen opdagen, dat is goed. De dagvoorzitster en de spreekstalmeester spraken ons bemoedigend en uitnodigend toe in hun ontvangst. Het geluid is hier in ieder geval goed en klettert niet rond. De bijenkorf zoemt zacht in het rond.
De APP
Dan volgt een actief spelletje met vragen, antwoorden en suggesties via een App waarmee belangrijke onderwerpen boven water komen drijven en onderwerpen zich toespitsen op voorkeuren van de zaal. Mooi hoe dat werkt. Allerlei woorden dwarrelen op hun plaats op het beeldscherm. Er wordt weer duidelijk gemaakt wat de werkwijze wordt deze dag. Eerst allerlei presentaties volgen waar de vorige bijeenkomst voor gekozen is en daarna de eerste pogingen de kern van adviezen te creëren in werkgroepen.
De eerste presentatie
De eerste presentatie waar ik binnenloop en volg gaat over gezamenlijk beheren, mede-eigenaar worden van het opwekken van energie met zonnepanelen en windturbines in Houten. De gemeente heeft bepaald dat de zonnevelden voor 50% in eigendom moeten zijn van coöperaties uit Houten. Die coöperaties zijn druk in de weer om dat voor elkaar te krijgen. De tweede sessie waar ik binnenloop in de grote zaal gaat over gedrag en daar zijn heel veel geïnteresseerden wat mij optimistisch maakt. Gedrag en bewustwording van gedrag lijkt mij namelijk erg belangrijk en een zegen voor de toekomst. Een veel te snel pratende plaatjes-mitrailleur heeft het woord. Hij krijgt applaus, geen woord of vraag tussen te krijgen (!?).
En nu direct aan de slag om het advies te formuleren
Enigszins ontmoedigt door deze presentatie ga ik na de pauze aan de slag met de eerste bewegingen een advies te creëren binnen een werkgroep. Onder chaotische omstandigheden wordt een start genomen in drie schoollokalen waar 150 mensen verdeeld zijn om aan de slag te gaan. De kakofonie van de eerste dag is weer terug. Om goed verstaan te worden gaan mensen harder praten en moeten oren en aandacht nog harder scherpen.
Het maakt het creatieproces er niet gemakkelijker op en vraagt om doorzettingsvermogen.
In het lokaal waar ik neerstrijk zitten 3 verschillende groepen in de starthouding uiteindelijk, maar nog steeds een kippenhok qua geluid. Met vijven gaan we aan de slag, moedig, strijdvaardig, openhartig en opbouwend. De gespreksleider doet het goed en vraagt door, krijgt zaken op een rij en in structuur “Chapeau”. Hij laat ons dan verder onze eigen boontjes doppen, wat met enige heftigheid gepaard gaat. Maar door doortastend optreden van een van de groepsleden in goeie orde wordt gepresenteerd. Hoofdzaak in het advies is geworden; educatie op scholen met een lesprogramma, beginnend op het Primair Onderwijs over duurzaamheid en energiebesparing in groep 7. Uitgewerkt in toetsen die als quiz worden voorgelegd aan de klassen waar scores gemaakt kunnen worden. De kinderen van nu (11 jaar) zijn in 2040 28 jaar oud en ouders van de kinderen dan. Dit kan een besparing opleveren die geen rekenkamer kan voorzien, die uitgaat van kosten die nu gemaakt moeten worden om dit doel te bereiken.
De adviezen worden verzameld
Hierna worden alle eerste creaties van adviezen in kaart gebracht door de dagvoorzitster, spreekstalmeester met gevolg. Een enorme klus die in korte tijd gerealiseerd wordt om te kunnen presenteren in de dagsluiting van deze tweede dag van het burgerberaad. De organisatie van dit burgerberaad kan na de pauze een presentatie geven van de eerste resultaten.
De dag heeft een afsluiting met een drankje in de lobby van het theater. Met ontzag voor alle deelnemers aan het burgerberaad en de begeleiders van vandaag stap ik na een biertje optimistisch op mijn fiets en geef mijn pedalen te sporen naar Schalkwijk.
Dag 3 ARVAL
Omdat mijn dorpsgenoot van elders moest komen aanrijden met haar auto liet ik mij onder excuus van het weer in de zitting van mijn auto zakken om naar de derde dag van het Burgerberaad te gaan. Ik heb ARVAL alleen van de buitenkant mogen aanzien en vandaag krijg ik een kijkje binnen. Ik ben benieuwd en vast besloten er een vruchtbare dag van te maken. Nadat ik mijn auto heb geparkeerd in de parkeergarage van ARVAL loop ik als een van de eersten het gebouw binnen. Een grote meest witte wat saaie ruimte, nogal zakelijk en geen franje. Een soort theaterzaal met groot voorruimte als podium, maar belangrijker nu een dame die koffie aanbiedt met een versgebakken kokosmakroon.
Opkomst op de derde dag
In aanloop naar de opening van de dag spreek ik met mensen die ik de dagen ervoor heb leren kennen. De zaal vult zich, maar ik merk op dat er uiteindelijk veel minder mensen aanwezig zijn als de vorige bijeenkomst (89).
Ik zetel mij in een van de theaterstoelen en de dag wordt geopend door de dagvoorzitster en de spreekstalmeester. De programmamanager, die verantwoordelijk is voor de opstelling en uitvoering van deze adviezen geeft een onderricht hoe de adviezen volgens een format gestalte kunnen krijgen.
Het verwerken van de adviezen van de vorige dag
Complex als je dit na een eerste instructie met medebewoners moet gaan hanteren. Vol goede moed verzamelen we in een andere ruimte (leeg, echoënd geluid…… ojé…) waar tafels en stoelen in eilanden bij elkaar zijn geschoven per werkgroep.
“Oké….” Ik ga op zoek naar het advies wat we de vorige keer hebben achtergelaten “de quiz). Ik vind het niet terug, vreemd…. Het is weer wat anders geformuleerd in verschillende adviezen. We worden nu een pad ingestuurd wat bewerkt is door de organisatie n.a.v. de vorige dag van het burgerberaad. “Waarom herken ik het niet?”. De grote vellen waarop de adviezen zijn uitgeprint worden van hot naar her in de ruimte gesleept en uiteindelijk vinden ze opgeplakt tegen een wand hun plaats. Na bij een paar tafels aangezeten te hebben om te lezen en te horen waar het over gaat, strijk ik neer bij een tafel, waar ik in eerste instantie ook het idee had dat ik verkeerd zat. “Ligt dit nu aan mij of….?” Ik leg mijn oor te luister en mensen steken van wal, maar het blijkt dat de meesten eigenlijk ook niet goed weten aan welke tafel ze zitten en het ziet er allemaal ongemakkelijk uit. De gespreksleider aan de tafel verricht weer wonderen en krijgt het gesprek en het samenstellen van een advies op gang. In een de kakofonie die weer aanwezig is, zoals op de eerste en de tweede dag, zoeken we een uithoek van de ruimte met onze tafels en stoelen in de hoop elkaar beter te kunnen verstaan.
“Ik zou wel eens willen weten hoe hier over nagedacht is in de voorbereiding van deze dag?”, bedenk ik. Maar daar krijg ik nu geen antwoord op, dus roeien met de riemen die we hebben.
Iemand moet de adviezen noteren
Iemand moet op een laptop noteren wat het advies wordt n.a.v. het format wat we hebben meegekregen. De dame die het ter hand neemt is scherp en luistert in het rond om zaken genoteerd te krijgen. Een dame valt mij op in haar scherpe taalgebruik die de omschrijvingen goed doen en de inhoud goed bij de horens pakt.
Een selecte groep gaat de adviezen uitwerken
Als ik haar in de pauze aanspreek of zij zich opgegeven heeft voor de selecte groep die de adviezen gaat uitwerken twijfelt ze dat te doen.
“Jammer, mag ik je vriendelijk aandringen het toch te doen?”, grap ik doorlopend. Na de pauze ga ik naast de noterende dame op de laptop zitten, deels om goed te volgen wat er wordt gezegd en genoteerd. De formulering van de adviezen is lastig.
Omdat niet iedereen aan de tafel door de kakofonie in de zaal het gesprek en de formulering goed kan volgen, lijkt het soms dat de formulering steeds een nieuwe wending krijgt. De dame achter de laptop doet haar stinkende best in deze chaos goed te luisteren en ons advies goed geformuleerd te krijgen. Later begrijp ik dat zij zich ook heeft opgegeven voor de groep die de adviezen gaat uitwerken, “mooi!”.
Stemmen over de adviezen
Als we eindelijk zover zijn blijkt een andere groep hetzelfde groepsnummer als wij te hebben. We hebben een nummer gekregen voor straks als er op de adviezen gestemd moet worden. Er blijkt nog een groep met gedragsverandering bezig te zijn, wat mij in het begin ook al was opgevallen. De gespreksleider heeft het weer recht gezet en we gaan als advies gedrag voor de stemming verder, los van de andere groep. Er zitten nu al overlappen in de adviezen, maar dat is niet zo gek met deze aanpak. Net in een spannend moment van omschrijven binnen de groep komt heel hinderlijk de mededeling van de dagvoorzitster, “de tijd is om, we gaan stemmen”. Eigenlijk is het schier onmogelijk in deze omstandigheden teksten te genereren die echt kloppen en de lading dragen van een advies. Het is een beetje het idee van een stoompan. Ik weet niet of ik het gered had op de middelbare school met mijn leerlingen onder dergelijke omstandigheden te werken.
Ik realiseer mij temeer dat het ontzettend belangrijk is dat de adviezen ook bruikbare adviezen worden waar het college mee aan het werk kan.
In de pauze die volgt worden door de begeleiding van het burgerberaad de adviezen verwerkt voor presentatie waarbij eenieder opmerkingen en kritiek mag geven op het gepresenteerde advies. De bedoeling is dat na de eerste presentatie met de gemaakte opmerkingen de adviezen worden bijgesteld en verbeterd door de groepen. Bij de presentatie van de verschillende adviesomschrijvingen is het schakelen van de inhoud een lastig ding om direct te reageren op een advies. Petje af voor de aanwezigen die zeer alert reageren en suggesties op de omschrijvingen geven.
Het wordt in de reacties ook duidelijk welke adviezen het lastig hebben in hun omschrijvingen en er zijn veel dubbelingen in de adviezen. Een pittige opdracht hier goed met je hoofd bij te blijven. Er is weer koffie voor wie wil, maar het blijkt in onze groep dat velen de koffie de voorkeur geven terwijl de spitse dame achter de laptop haar best doet de beschrijving van ons advies bij te stellen. Welllicht is dit ook maar beter, omdat je in kleiner comité sneller kan werken en niet steeds verdwaalt. Er is zoiets ontstaan dat ons advies er wel door moet komen, een soort competitie, willen scoren en de bevrediging van alle inspanningen ophalen. Na de pauze en bijstellingen van de adviezen door de groepen zakken we weer neer in de stoelen van het theater met voor ons een groot beeldscherm waarop de adviezen voorbij gaan komen om op te stemmen.
Ben ik digibeet?
De App voor het stemmen moet weer geïnstalleerd worden, maar na zo’n lange intensieve dag is de batterij van mijn telefoon leeg. De tweede dag ging het installeren van de App als vanzelf, maar vandaag lukt het gewoon niet. Een regen van opmerkingen die mij het idee gaven dat ik digibeet was, gaf mij een ongemakkelijk gevoel. Mijn buurman uit de straat zit plagend naast mij, maar dat relativeert het ook weer met een glimlach. Ik krijg van een van de projectbegeleiders een laptop op mijn schoot geschoven waarmee ik kan stemmen. Dat is
aardig en alert ingegrepen. Tegelijkertijd ontstaat er in de zaal rumoer omdat ook anderen niet op de App kunnen komen “grinnik”, “vast digibeten”, grap ik naar mijn buurman die daar ook de humor van inziet.
De adviezen moeten worden voorgelezen
Na enige tijd is het dan zover, we gaan stemmen. Een voor een komen de adviezen op het scherm voorbij, maar zelf lezen lijkt door de lettergrootte wat lastig, dus de dagvoorzitster leest alle adviezen aan de zaal voor. Daarna kan eenieder naar hartenlust kiezen voor ja of nee op een advies. Bij de eerste stemming moet eerst worden uitgerekend wat het minimumaantal stemmen moet zijn voor aangenomen of afgewezen.
De omschrijvingen waren beter geworden, maar enkele kwamen niet door de stemming heen. Opmerkelijk hierin was dat een advies rond windenergie het niet redde en te weinig stemmen kreeg. Ons advies van gedragsverandering door educatie haalde het ruim, maar kan sterker worden in de verdere afwerking die komende tijd wordt opgepakt door een selecte groep waar ik ook toe behoor.
De afsluiting
Na de stemming komt de verantwoordelijke wethouder de zaal in om een ieder te bedanken en nogmaals toe te zeggen dat de adviezen die uit dit burgerberaad gaan komen serieus behandeld zullen worden. En dan……………… een lekker glas Chardonnay met een bitterbal in een opgewekt en blij gezelschap. Wat een dag, dit was pittig en ontzettend leerzaam. Ik heb tijdens de afgelopen 3 dagen van dit burgerberaad vooral fijne nieuwe mensen leren kennen en gezien dat zo’n grote groep, waar men elkaar in eerste instantie nauwelijks kende, een geweldige flexibiliteit en concentratie voor elkaar kan opbrengen. Een applaus voor iedereen die aan dit burgerberaad heeft deelgenomen, maar zeker ook een applaus voor de begeleiders hiervan. Ik hoop dat er bij de verdere uitwerking van de adviezen werkbare en zeer zinnige adviezen op tafel gaan komen die een zeer positieve beweging op gang gaan brengen in de energietransitie 2040.
Didactisch valt er nogal wat op te merken binnen dit hele proces. Ik had mij voorgenomen niet te paraderen met mijn onderwijservaringen. Ik wilde ervaren hoe dit burgerberaad ten uitvoer wordt gebracht en meemaken hoe dit gaat.
Gaat er nog een evaluatie plaatsvinden? Het lijkt me uiterst zinnig, dit te doen met mensen die aan het burgerberaad hebben meegedaan. Vooral als je nog eens zo’n burgerberaad wil houden.
Met name hoe groepen bij elkaar in een ruimte met een slechte akoestiek werden geplaatst kan een reden zijn dat nogal wat mensen zijn afgehaakt.
Het was opvallend dat de laatste dag ineens nog maar 89 van de eerdere 150 waren overgebleven. Dat is zowat een halvering!
Hoe komt het en wat is de reden dat er zoveel mensen zijn afgehaakt? Ik zou dat wel willen weten.
Komt er bijvoorbeeld nog een soort van enquête onder de oorspronkelijke deelnemers van dit burgerberaad?
Evaluatie. Is het doel bereikt?
Drie dagen ben ik bezig geweest en er volgen nog een paar avonden. Een mooi moment om stil te staan bij de vraag: hoe zinvol was dat burgerberaad?
De opbrengst
Ik spreek voor mezelf en dan moet ik zeggen dat ik er een positief gevoel aan overhoud. Ik heb veel leuke mensen ontmoet en het was vaak ook gezellig. Ik heb geleerd hoe interactie werkt tussen een willekeurige groep mensen. Ik geniet hier wel van. Ook heb ik waardering voor de wijze waarop de Ruud, Jelger en Bregje het geheel hebben aangestuurd. Op bewonderenswaardige wijze hebben ze mensen aan het formuleren en bespreken gekregen. Niets dan lof.
Maar ik heb ook wel wat bedenkingen:
Hebben de aanwezigen zich voldoende kunnen scholen om een goed advies uit te kunnen brengen?
In totaal 2 uur en 10 minuten zijn besteed aan kennisverwerving. In die tijd hebben experts, die een wat beter dan de ander, hun verhaal verteld. Dat vind ik erg mager. Dat gebeurde op dag 2. Je kon eventueel je verdiepen in literatuur op de website. Dat zullen er niet veel gedaan hebben want al op diezelfde dag werden adviezen geformuleerd. Volgens mij is niet onderzocht of er ook gebruik is gemaakt van de literatuur op de website en in welke mate.
Konden alle deelnemers hun standpunten naar voren brengen?
Je hebt al gelezen dat de omstandigheden op de locaties vaak zeer slecht waren. Met name de akoestiek was ontoereikend. Niet iedereen is in staat zichzelf te uiten in een vreemde groep mensen, laat staan onder die slechte omstandigheden. Vandaar ook dat velen afhaakten in de loop van de dagen en dat mensen die zichzelf goed mondeling kunnen uitdrukken dat vooral hebben kunnen doen.
Ook was het erg lastig om de ideeën goed samen te vatten. Dan zijn het toch weer degenen die op dat gebied werken die dat doen. Je komt al snel bij een selecte groep.
Nee, ik heb niet het gevoel dat geluisterd is naar de gemiddelde Houtenaar. Voor zover hij/zij aanwezig was is onvoldoende gepoogd zijn/haar visie op de energietransitie naar boven te halen. Het zijn dan toch weer gauw dezelfde types die aan het woord zijn en die dat kunnen opschrijven.
Was dit een geslaagd project en zou ik er weer aan meedoen?
Zeker zou ik er weer aan mee doen. Voor mij persoonlijk een leuk project en ik heb fijne mensen leren kennen. Maar of het van belang is voor de energietransitie in Houten, dat betwijfel ik. Voor een project dat 400.000 euro’s heeft gekost, vind ik het resultaat mager.
De co-creatie
Nu komen in december, januari en februari nog de bijeenkomsten om de adviezen verder uit te werken waar ik ook aan meewerk. De zogenaamde co-creatie wordt samen met ambtenaren gedaan.
29 november: oproep van de gemeente aan het burgerberaad
Op 29 november verschijnt in het Houtens Nieuws een bericht bij het Gemeentenieuws over het burgerberaad. De gemeente roept daarin het burgerberaad op nog goed na te denken over 70 gigawatt aan vermogen dat na 2040 moet worden opgewekt.
De groep van 25 leden die werken aan het eindrapport zijn er net aan begonnen en reageren verrast. Moeten ze nu extra plannen bedenken om 70 Gigawatt aan stroom op te kunnen wekken in opdracht van de gemeente? Zo specifiek hadden ze niet begrepen dat de adviezen zouden moeten zijn. Burgers die zich 2 uur en 10 minuten hebben mogen verdiepen in de materie. Dat is geen ingenieursbureau.
Ze stellen de organisatoren van de gemeente hiervan op de hoogte. Op 19 december schrijven deze aan alle deelnemers:
Energieneutraal 2040
Veel dingen hebben invloed op het resultaat van de adviezen van Burgerberaad Energieneutraal 2040. Je moet dan denken aan technologische ontwikkelingen, steun en weerstand van inwoners, gedragsverandering en de politiek.
Als zonnepanelen boven fruitbomen en op daken een vlucht nemen, is Houten met de adviezen van het burgerberaad in 2040 energieneutraal. Dan moeten we wel energie lang kunnen opslaan. Daarvoor zijn nu nog geen goede en betaalbare oplossingen.
Zit het mee, dan is Houten dus met de adviezen energieneutraal in 2040. Zit het tegen dan hebben we nog extra opwekking van stroom nodig.
Geen extra adviezen
We hebben nog 17 jaar te gaan voor het 2040 is. Er kan in de tussentijd veel gebeuren. De werkgroep vindt het daarom niet nodig om nu nieuwe extra adviezen te maken. Met advies 11 houden we in de gaten of we in 2040 energieneutraal zijn. Als dat niet lijkt te lukken, bedenken we dan nog extra plannen.
Kortom: Extra adviezen hoeven dus niet gemaakt te worden. Een sluitend advies is helemaal niet mogelijk. Er is nog veel onduidelijk en er kan nog veel gebeuren in de komende 17 jaar.